Hoe gaan wij om met informatie?
Eeuwenlang betekende het in bezit hebben van informatie tevens het bezit van macht. In totalitaire regimes werd en wordt de bevolking informatie onthouden, of wordt informatie bewust verdraait om zo invloed uit te oefenen. Totalitaire regimes hebben niet zelden de pers in handen.
De katholieke kerk heeft eeuwenlang bewust gebruik van gemaakt van macht op basis van informatie door tot ver in de 20e eeuw Latijn te gebruiken in de heilige mis. Gewone mensen waren niet geschoold in Latijn, daardoor werden de teksten in de heilige schrift iets wat maar in het bereik van enkelen was. Dat mystificeerde de heilige geschriften en plaatste de geestelijken op een voetstuk: zij alleen waren in staat de religieuze teksten te vertalen en interpreteren.
Nog verder terug in de tijd waren het de monniken en priesters die als een van de weinige groepen in de bevolking het schrift beheersten en daardoor kennis op konden doen en verspreiden. Zij ontdekten al snel dat het op selectieve wijze verspreiden of juist achterhouden van informatie hen macht gaf en daar is door de eeuwen heen ook volop gebruik van gemaakt. Dat allerlei kennis zwart op wit stond gaf er een zweem van belangrijkheid aan, zeker nadat tijdens de Verlichting sterk de nadruk kwam te liggen op (mentale) kennis, empirische bewijzen e.d.
Niet voor niets hebben we een gezegde: “Kennis is macht”.
Interessant is om te zien wat het effect van internet is op het omgaan met informatie en de macht van het in bezit hebben van informatie. Informatie is van iedereen, en de omvang van de beschikbare kennis groeit nog steeds in een duizelingwekkend tempo doordat het aantal gebruikers van internet groeit en daarmee de hoeveelheid informatie die on - line wordt gezet. Een nieuw tijdperk is aangebroken waarin iedereen (met een computer en internet verbinding) in principe aangesloten is op alle beschikbare informatie ter wereld. Dit heeft niet te overziene implicaties op de bestaande machtsverhoudingen, op diplomatieke omgang, op communicatie stijlen en op de ontwikkeling van mensen.
Ik ben geïntrigeerd en gefascineerd door de betekenis van deze ontwikkeling voor de machtsverhoudingen in de wereld. De commentaren van politici over de recente onthullingen van Wikileaks laat zien dat de huidige machthebbers niet echt voorbereid zijn, noch inspelen op de veranderde stand van zaken. Men ‘betreurt’ het , het zou ‘schadelijk’ zijn voor het diplomatiek verkeer, doet zijn uiterste best ‘schade’ te beperken, uitgelekte informatie te beschermen, controle uit te oefenen (o.a. door pogingen om de site van Wikileaks te hacken). Het komt allemaal neer op – mijns inziens- wanhopige pogingen de status quo te willen handhaven. Dat is een doodlopende weg.
Ik denk dat de huidige wereld vraagt om een nieuwe stijl van leidinggeven en communiceren. Als je volledig tot je door laat dringen dat datgene wat jij zegt en doet in principe voor de hele wereld zichtbaar is of kan zijn geeft dat verantwoordelijkheid in je communicatie. Wil je als leider nog serieus genomen worden dan zul je op lange termijn wel authentiek moeten zijn en congruent (doen wat je zegt). Je kunt immers maar zo om de oren worden geslagen met een ‘slip of the tongue’ of gedrag dat niet beantwoord aan je (politieke) idealen. En je hebt geen enkele invloed op de verspreiding van informatie over jou zelf, datgene wat je zegt en je handelen. Zie ook de recente ophef over PVV politici.
Of jou onwelgevallige informatie wordt opeens bekend gemaakt. Dat is bijvoorbeeld het geval met de architectuur studente die ontdekte dat de Israëlitische regering Palestijnse dorpen figuurlijk en daarmee ook letterlijk van de kaart heeft geveegd http://nos.nl/artikel/199130-machtelozen-verdwijnen-letterlijk-van-de-kaart.html. Een schoolvoorbeeld van manipulatie met cijfers en informatie. De subjectiviteit en selectiviteit van omgaan met informatie is hier wel heel scherp blootgelegd.
De oude politiek van verdeel en heers op basis van schaars beschikbare informatie zou weleens ten dode opgeschreven kunnen raken. Machthebbers kunnen eenvoudig weg de informatie stromen niet meer reguleren laat staan controleren. Het verkeer op internet is eenvoudig te snel geworden, voor je het weet gaat een opmerking van jou via het web in een paar minuten de hele wereld over.
Dan kunnen landen andere landen niet meer klein houden, dan kan er geen macht om de macht meer uitgeoefend worden. Kaarten op tafel en met open vizier op basis van gelijkwaardigheid onderhandelen.
Een mooi ideaalbeeld, of zie ik dat te utopisch?
Als ik even doordenk resten mij vooral veel vragen:
Hoe kun je als individu je weg vinden in die oneindige berg aan informatie? Hoe stel je prioriteiten in het aanbod aan nieuws?
Wie selecteert en organiseert de informatie? En op basis van welke criteria? En welke belangen spelen mee? Kunnen we dat ook zichtbaar maken? Is de gemiddelde mens in staat om onafhankelijk en zelfstandig keuzes te maken uit de informatie? Of worden mensen er vooral gemakzuchtig van en nemen ze de eerst zichtbare of gemakkelijkst toegankelijke mening als eerste over?
Is de macht dan weer aan diegenen die op de slimste wijze informatie het makkelijkst en meest uitgebreid weten te verspreiden?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten